Η Τίνα Μίνκοβιτς (Tina Minkowitz) είναι Πρόεδρος του Κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ληπτών Ψυχιατρικών υπηρεσιών και των Επιζώντων της Ψυχιατρικής (Center for the Human Rights of Users and Survivors of Psychiatry). Είναι δικηγόρος, έχοντας αποφοιτήσει από την Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, με εξειδίκευση στα ανθρώπινα δικαιώματα και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στο δημόσιο διεθνές δίκαιο από το Πανεπιστήμιο του Όσλο. Αυτο-προσδιορίζεται επίσης ως επιζήσασα ψυχιατρικού εγκλεισμού και βασανιστηρίων. Εκπροσώπησε το Παγκόσμιο Δίκτυο Ληπτών και Επιζώντων της Ψυχιατρικής στη σύνταξη και διαπραγμάτευση της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του ΟΗΕ, όπου διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση διατάξεων που άλλαξαν το διεθνές δίκαιο. Το έργο της, μετά την υιοθέτηση της Σύμβασης, συνέβαλε στην περαιτέρω ανάπτυξη των κανόνων για την δικαιοπρακτική ικανότητα, την ελευθερία και την ασφάλεια του ατόμου, καθώς και την απαγόρευση των βασανιστηρίων, με στόχο την πλήρη κατάργηση της ακούσιας ψυχιατρικής νοσηλείας και θεραπείας. Σήμερα εργάζεται για την εφαρμογή ενός κοινωνικού μοντέλου αναπηρίας που φιλοδοξεί να αντικαταστήσει την εξάρτηση από τα συστήματα ψυχικής υγείας. Δείγματα του πλούσιου συγγραφικού της έργου βρίσκονται εδώ και εδώ.
Ζει στην περιοχή Adirondacks στο βορειοανατολικό τμήμα της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Πρόσφατα, μας παραχώρησε μία διαδικτυακή συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης για το έργο της και τα ζητήματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα ατόμων που λαμβάνουν ψυχιατρικές υπηρεσίες και όσων αυτο-προσδιορίζονται ως επιζώντες-ώσες της ψυχιατρικής.
Η Τίνα είναι ένας γλυκύτατος άνθρωπος, με βαθιά γνώση του διεθνούς δικαίου που αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, εξάλλου η συμβολή της στην διαδικασία διαμόρφωσης διεθνών συμβάσεων όπως, π.χ., Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και σχετικών κατευθυντήριων οδηγιών ήταν και παραμένει καταλυτική, με εξαιρετικά αναλυτικές και ερμηνευτικές ικανότητες (δεν της ξεφεύγει ούτε ένα “και” ή ένα “ή” όταν αναλύει νομικά κείμενα, όπως είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω κατά την διάρκεια της συνέντευξης μας) και, τέλος, με μία συγκινητική ανθρωπιά που συνοδεύει την αμείωτη μαχητικότητα της και την βαθιά πολιτικοποιημένη σκέψη της.
Το γενικό πλαίσιο της συνέντευξης ήταν η Διεθνής Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα Ατόμων με Αναπηρία (ΣΔΑΑ εφεξής) που υιοθετήθηκε από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2006 και τέθηκε σε ισχύ τον Μάη του 2008. Η Ελλάδα επικύρωσε την Σύμβαση το 2012. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι ΗΠΑ είναι μία από τις ελάχιστες χώρες του κόσμου (ίσως και η μόνη, δεν μπόρεσα να το επιβεβαιώσω) που δεν έχει επικυρώσει την σύμβαση. Η Σύμβαση αποτελεί το πρώτο νομικά δεσμευτικό διεθνές μέσο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το οποίο σημαίνει απλά ότι τα συμβαλλόμενα κράτη είναι υποχρεωμένα να συμμορφωθούν. Επίσης η Σύμβαση υιοθετεί απερίφραστα και εμφατικά το κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας το οποίο αντιτίθεται στο βιο-ιατρικό μοντέλο.
Οι επιμέρους αλληλοσυνδεόμενες θεματικές για τις οποίες μας μίλησε η Τίνα, περιλαμβάνουν, τον ρόλο της Επιτροπής για τα Δικαιώματα Ατόμων με αναπηρία (CRPD) ως ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας για την έγκυρη ερμηνεία διαφόρων άρθρων της Σύμβασης (ΣΔΑΑ), την δεσμευτική ισχύ των ερμηνειών όπως αυτές διατυπώνονται σε Οδηγίες για τα συμβαλλόμενα κράτη-μέλη, ζητήματα γύρω από την Δικαιοπρακτική Ικανότητα, γύρω από την έννοια του “ακαταλόγιστου”, για την απόλυτη απαγόρευση κάθε παρέμβασης που δεν στηρίζεται στην ελεύθερη και πληροφορημένη συναίνεση, το τι σημαίνει από-ιδρυματοποίηση και τέλος για το ακανθώδες θέμα των αποζημιώσεων / επανορθωτικών μέτρων για για άτομα που έχουν υποστεί ψυχιατρικές καταναγκαστικές παρεμβάσεις (ακούσια νοσηλεία, ιδρυματοποίηση, ακούσια λήψη φαρμακευτικής αγωγής) που διεκδικούν άτομα και συλλογικότητες για τις βλάβες που έχουν υποστεί (βιολογικές, υπαρξιακές, κοινωνκές, συναισθηματικές), βλάβες οι οποίες στοιχειοθετούν βασανιστήρια και απάνθρωπη μεταχείρηση. Ο ρόλος της Τίνας στην διαμόρφωση και διατύπωση αυτών των διεκδικήσεων είναι μέχρι σήμερα επίκαιρος και καθοριστικός.
Την ευχαριστούμε πολύ για την διαθεσιμότητα της, την υπομονή της και τις εξαιρετικές αναλύσεις της πάνω σε καίρια ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο ακούραστος ακτιβισμός της αποτελεί συνεχή έμπνευση για πολύ κόσμο.
Στον παρακάτω σύνδεσμο, να παρακολουθήσετε ολόκληρη την συνέντευξη με Ελληνικούς υπότιτλους. Η διάρκεια είναι περίπου 1 ώρα και 40 λεπτά, αλλά αξίζει να την ακούσετε.
Αλέξης Κροκιδάς
Ο Αλέξης Κροκιδάς κυκλοφορεί στο ψυχιατρικό τοπίο, ή μάλλον στην ψυχιατρική δυστοπία, περίπου τριάντα χρόνια (είκοσι στην Αγγλία και δέκα στην Ελλάδα) με διάφορες ιδιότητες και μεταμφιέσεις. Κάποτε ως κοινωνιολόγος, επιστημολόγος, κοινωνικός λειτουργός, ψυχοθεραπευτής, συνήγορος και ενίοτε ως δύστροπος λήπτης υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Τα τελευταία πέντε χρόνια αρθρογραφεί επί παντός επιστητού, αλλά ως επί το πλείστον ασκώντας κριτική στην διαχρονική βαρβαρότητα του κυρίαρχου βιο-ιατρικού μοντέλου της ψυχιατρικής και την συνεπαγόμενη ιατρικοποίηση / απο-κοινωνικοποίηση / απο-πολιτικοποίηση της ανθρώπινης οδύνης. Συμμετέχει στην συντακτική επιτροπή του Mad in Greece ελπίζοντας να συμβάλει στην ριζική αλλαγή της ψυχιατρικής ιδεολογίας που μασκαρεύεται ως επιστήμη. Όταν δεν ασχολείται με τα ψ, παίζει το βιολί του κατά τη ρήση “κι αυτός το βιολί του”.