Το ντοκιμαντέρ της Ιταλικής τηλεόρασης, οι Κήποι του Άβελ προβλήθηκε πρώτη φορά με ελληνικούς υπότιτλους σε εκδήλωση της Πρωτοβουλίας Ψ: για ένα πολύμορφο κίνημα στην ψυχικη υγεία, στις 5 Οκτώβρη 2018 στην αίθουσα του Συλλογου Ελλήνων Αρχαιολόγων. (την μετάφραση στα ελληνικά έκανε ο Στ.Γαλάρας, ειδικευόμενος ψυχίατρος). Αφορά την ριζοσπαστική ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ιταλία που ξεκίνησε τη δεκαετία του 60 και το κίνημα Psichiatria Democratica (Δημοκρατική Ψιατρική) που είχε τεράστια απήχηση όχι μόνο στην Ιταλία αλλά και την Ευρώπη, Λατινική Αμερική και στην Αμερική. Κομβική μορφή του κινήματος ήταν ο ψυχίατρος Franco Basaglia. Αναμφίβολα ο Μπαζάλια ήταν ένας ριζοσπαστικός μεταρρυθμιστής με κοινωνιολογική και πολιτική σκέψη, σπάνιο δυστυχώς σε ψυχιάτρους ακόμα και σήμερα. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι το βιβλίο Asylums του κοινωνιολόγου Erving Goffman αποτέλεσε κεντρικό σημείο αναφοράς για τις αναλύσεις του κινήματος στα τέλη της δεκαετίας του 60. Δεν θα αναλύσουμε εδώ την ιστορία του κινήματος. Θα αναφέρουμε ωστόσο τούτο: μπορεί ο Μπαζαλια να συνεισέφερε στο κλείσιμο των ασύλων στην Ιταλία, αλλά 60 χρόνια μετά η ασυλική πρακτική ζει και βασιλεύει σχεδόν ανενόχλητη στις κυρίαρχες πρακτικές της ψυχιατρικής. Μικρά ασυλάκια έχουν φυτρώσει παντού, μόνο που τώρα ονομάζονται αυτάρεσκα μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, ενώ οι έγκλειστοι εκεί, ζουν την απόλυτη αναπηροποίηση (όντας χημικά κατεσταλμένοι) και ιδρυματοποίηση. Παρόλα αυτά το ντοκιμαντέρ έχει ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον.
Η “ηρωοποίηση” μιας ιστορικής φιγούρας, ενέχει τον κίνδυνο μιας παραπλανητικής όσο και σαγηνευτικής υπερ-απλούστευσης της ιστορίας. Στην προκειμένη περίπτωση του Φράνκο Μπαζάλια, μία πολιτική θεώρηση των κινημάτων, συλλογικοτήτων όσο και των ευρύτερων κοινωνικών συγκυριών, τόσο εντός όσο και εκτός του ψυχιατρικού πεδίου, θα μπορούσε να μας δώσει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τις ιδεολογικές και πολιτικές εξελίξεις και συγκρούσες της εποχής. Επίσης, επειδή είναι πολύ της μόδας, στην Ελλάδα τουλάχιστον, να μιλούν πολλοί στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο για τον Μπαζάλια και τις ριζοσπαστικές του παρεμβάσεις, θα ήταν χρήσιμο να εξετάσουμε λίγο πιο προσεκτικά το έργο του και τις πράξεις του όσον αφορά την χειραφέτηση / απελευθέρωση των ψυχιατρικών “ασθενών”. Είναι ενδιαφέρον ότι ελάχιστοι στην Ελλάδα γνωρίζουν, ή αν γνωρίζουν δεν αναφέρονται, (σ)το πολιτικό έργο του Giorgio Antonucci και άλλων ακτιβιστών και συλλογικοτήτων της εποχής που πάλεψαν όχι για την μεταρρύθμιση της ψυχιατρικής, αλλά για την ριζική κατάργηση της, δηλαδή κατάργηση κάθε μηχανισμού εξαναγκασμού, ψυχοφαρμάκων, ηλεκτροσόκ. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Μπαζάλια μείωσε μεν αλλά δεν κατήργησε τα ηλεκτροσοκ κι αυτό μόνο στους άντρες νοσηλευόμενους.
Ο Αλέξης Κροκιδάς κυκλοφορεί στο ψυχιατρικό τοπίο, ή μάλλον στην ψυχιατρική δυστοπία, περίπου τριάντα χρόνια (είκοσι στην Αγγλία και δέκα στην Ελλάδα) με διάφορες ιδιότητες και μεταμφιέσεις. Κάποτε ως κοινωνιολόγος, επιστημολόγος, κοινωνικός λειτουργός, ψυχοθεραπευτής, συνήγορος και ενίοτε ως δύστροπος λήπτης υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Τα τελευταία πέντε χρόνια αρθρογραφεί επί παντός επιστητού, αλλά ως επί το πλείστον ασκώντας κριτική στην διαχρονική βαρβαρότητα του κυρίαρχου βιο-ιατρικού μοντέλου της ψυχιατρικής και την συνεπαγόμενη ιατρικοποίηση / απο-κοινωνικοποίηση / απο-πολιτικοποίηση της ανθρώπινης οδύνης. Συμμετέχει στην συντακτική επιτροπή του Mad in Greece ελπίζοντας να συμβάλει στην ριζική αλλαγή της ψυχιατρικής ιδεολογίας που μασκαρεύεται ως επιστήμη. Όταν δεν ασχολείται με τα ψ, παίζει το βιολί του κατά τη ρήση “κι αυτός το βιολί του”.